BATTANİ, 858 ve 929 yılları arasında yaşayan Gökbilimci ve Matematikçidir. Yaşadığı dönemde ona batı’da Albartenius, Albategni ve Albategnius isimleri ile hitap edilen Battani’nin gerçek adı Muhammed’dir.
Battani, 10. Yüzyılın önemli İslam bilginlerindendir. Gökbilim çalışmalarına katkıda bulunması nedeniyle Batılılar ona, “Arapların Batlamyusu” adını vermişlerdir. Sinüs ve kosinüs teoremlerini tam olarak ilk defa Battani icad ettiği için, onu trigonometrinin kurucusu olarak görmüşlerdir.
Battani’nin geliştirdiği formül:
cosa = cosb · cosc + sinb · sinC ·sinA
Battani, Kesenler Teoremi yada Menelaus Teoremi üzerine kurulmuş olan yay – kiriş hesabının gök bilimsel hesaplamalarda işe yaramayacağını görmüş ve bunun yerine yay – ceyb (sinüs) cetvelini geliştirmiştir.
Battani, bu cetvelle Güneşin hakiki ve vasati hareketlerini tayin etmiştir.Ayın tutulma dairesinin eğilimini hesaplamıştır.
Batlamyus’un güneşin sabit olduğu görüşünün yanlışlığını ortaya koymuş, Yeni Ayın görülmesine ilişkin olarak yeni yöntemler geliştirmiştir.
Batı’da tesirlerini büyük ölçüde gösteren Battani’nin, modern çağımızda bile bilgisine müracat edilmektedir.
Modern dönemde yaşayan gökbilimcileri, Kopernik öğrencisi Peurbach, Tycho Brahe, Kepler ve Galileo, Battani’ye ilgi duymuşlardır.
Gök bilime katkısından dolayı Ay kraterlerinden birine Battani’nin adı verilmiştir.
Battani 929 yılında, Samarra yakınlarında bulunan Kaşrül Ciss denilen yerde vefat etmiştir.
Battani’nin Farklı eserleri bulunmaktadır.Bunlardan bazıları şunlardır;
- Kitabü’z – zic (Gözlem cetvelleri kitabı)
- Kitabü metaliü’l – büruc (Burçların yükselmesi kitabı)
- Şerhu Kitabi’l – arba’a li Batlamyus (Batlamyus’un Dörtlü Kitabının Şerhi)
- Risale fi akdari’l – ittisalat (Yıldızların yan yana gelmelerinin ölçümleri) kitabı.
