Cıva eşsiz bir metaldir ve ilk kez cıva gören biri inanılmaz doğasından gözlerini alıkoyamaz. Fransız bir kimyager olan Antoine Lavoisier, cıvayı bir element olarak ayırt eden kişiydi.
Dünyadaki toplam cıva üretiminin neredeyse yarısı İspanya ve İtalya’da bulunuyor. Doğada, cıva nadiren serbest halde bulunur ve cinnabar, korderoit ve livingstonit gibi cevherler olarak ortaya çıkar.
Gümüş kadar boldur ve yer kabuğunda yaygın olarak bulunan elementler listesinde 67. sıradadır.
Yer kabuğundaki bolluğu, ağırlıkça milyarda 85 kısımdır, bu da onu nadir bir metal yapar.
Saf metalik cıva çıkarmak için en çok tercih edilen yöntem, cevher cinnabarını bir hava akımında ısıtmaktır. Bu işlem, daha sonra saf metali elde etmek üzere yoğunlaştırılan cıva buharlarını serbest bırakır.
| Cıva Elementi Özellikleri Tablosu | |
| Sembol | Hg |
| Atomik numara | 80 |
| Proton / elektron sayısı | 80 |
| Nötron sayısı | 121 |
| Atom kütlesi | 200.59 amu |
| Sınıflandırma | Geçiş metali |
| Kristal yapı | Romboedrik |
| Erime noktası | -38,87 ° C |
| Kaynama noktası | 356,58 ° C |
| Atom yarıçapı | Molekül başına 157 |
| Enerji seviyesi sayısı | 6 |
| Atom hacmi | 14.8 cm 3 / molekül |
İçindekiler →
Fiziki Özellikleri
Cıva, parlak bir görünüme sahip gümüşi beyaz bir metaldir. Oldukça yansıtıcıdır ve en ufak bir dokunuşla hareket eder. Cıvanın ana cevheri olan cinnabar (cıva sülfür), cıva ve sülfürün bir bileşiğidir. Kaplıcalar ve volkanik bölgelerin yakınında bulunur.
Elemanın benzersiz fiziksel özellikleri, en dış kabuğundaki iki elektronun bir sonucudur. Değerlik elektronları olarak da bilinirler, metalin bitişik atomları arasında gevşek bağlar oluştururlar ve elektriğin iletilmesinden sorumludurlar.
Zayıf bir ısı iletkenidir, ancak oldukça iyi bir elektrik iletkenidir. Çok yüksek bir genleşme katsayısına sahiptir. Mutlak sıfıra yakın sıcaklıklara soğutulduğunda, cıva bir süper iletkenin özelliklerini edinir.
Çok yüksek bir özgül ağırlığa sahiptir, yani eşit miktarda sudan çok daha ağırdır. Aslında, o kadar yoğundur ki, bir kurşun bloğu bile içinde yüzebilir!
Cıvanın kaynama noktası 357 santigrat derecedir, yani metal bu sıcaklığın üzerinde bir gaz haline gelir.
Civa, oda sıcaklığında sıvı halde bulunan sadece dört metalden biridir.Oda sıcaklığında bir sıvı olmasına rağmen, ıslak olmaması ilginçtir.Başka bir deyişle, sıvıların aksine maddeler tarafından emilmez.Bu, yüzey geriliminin negatif katsayısından kaynaklanmaktadır.
Saf cıva bir yüzeye döküldüğünde, küresel şekilli birkaç küçük damlacık oluşturur. Metalin bu küresel boncukları yüzeydeki küçük çatlaklardan kolayca geçebilir veya bazı maddelere güçlü bir şekilde yapışabilir. Bu nedenle, onları tamamen yerden kaldırmak zordur.
Cıvanın üçlü noktası -38.8344 ° C’dir. Bir maddenin üç fazının (katı, sıvı ve gaz) termodinamik dengede bir arada var olduğu sıcaklıktır.
Kimyasal Özellikleri
Cıva atmosferik oksijenle nem varlığında reaksiyona girerek gri bir oksit oluşturur.Cıva klor ve sülfür ile reaksiyona girerek, cıva klorür, cıva sülfür, vb. gibi bileşikler oluşturur.
Cıvanın eşsiz bir özelliği, diğer elementlerin atomlarıyla, kendi atomlarıyla olduğundan daha güçlü bağlar oluşturmasıdır. Böylece, amalgamlar olarak bilinen alaşımlar oluşturmak için farklı metallerle kolayca reaksiyona girer.
Bir amalgamdaki atomlar metalik bağlarla birbirine bağlanır. Cıvanın bu özelliği metalurji, diş hekimliği ve kimyasalların üretiminde kullanılır. Bununla birlikte, demir ve platin gibi, amalgamlar oluşturmak için cıva ile reaksiyona girmeyen bazı metaller vardır.
Nerelerde Kullanılır?
Cıvanın birincil kullanımlarından biri, madenlerinden metalik altın veya gümüşü geri kazanmak için kullanıldığı madenciliktir. Bu işlemde, cevherler iyice ezilir ve parçacıklar cıva içeren demir veya taş kaplarda ısıtılır.
Cıva cevherde bulunan altın ve gümüş taneleri ile birleşir ve daha sonra amalgamların katılaşmasına izin verilir. İşlemdeki son adım, daha sonra tekrar kullanılmak üzere sıvılaştırılan cıva buharlarını serbest bırakmak için bir imbikte amalgamların ısıtılmasıdır. Cıva buhar olduktan sonra sonra, geriye kalan şey saf altın veya gümüştür.
Cıva reklam için neon tabelalarda kullanılır.Diş dolgularında gümüş amalgamlar (gümüş ve cıva alaşımları) kullanılır.
İşte cıva metalinin diğer bazı kullanım alanları;
- Pestisit üretimi
- Cıva hücrelerinin klor ve sodyum hidroksit sentezinde elektrot olarak kullanılması
- Boya imalatında
- Akü üretimi
- Kimyasal pestisit üretimi
- Kimyasal reaksiyonlarda katalizör olarak
- Cıva, sokak aydınlatmasında kullanılan civa buharlı lambaların imalatında kullanılır.
İnsan Vücuduna Zararları
Zehirli bir metaldir ve cıva buharları solunum yolu, sindirim sistemi ve cilt yoluyla vücuda kolayca emilir. Bu nedenle, dökülen cıvayı iyi temizlemek önemlidir, çünkü oda sıcaklığında buharlaşır.
Metal ile ilgili tehlike, bir kişinin onu tutarken çok dikkatli davranmasını zorunlu kılmaktadır. Buharların kaçmasını önleyen güvenli ve hava geçirmez kaplarda saklanmalıdır. Ayrıca, metalin iç mekanlarda ısıtılmasından kaçınılmalıdır.
Cıva, sıvı halde, elde tutulabilir. Bununla birlikte, çıplak korunmasız ellerle bunu yapmak tavsiye edilmez, çünkü ciltten sızabilir.
İnsanlarda cıva zehirlenmesinin ana nedeni, canlı organizmalar içinde biriken çok toksik bir biyoakümülatif madde olan çok yüksek metil cıva içeren balıkların tüketilmesidir.
Cıva Hakkında Bilmeniz Gerekenler
- Cıva için kimyasal sembolün neden Hg olduğunu merak ediyorsanız, bunun nedeni sadece hidrargyrum olan metalin Latince adıdır.
- Cıvanın atom sayısı 80, altının 79’dur. Bu, cıvanın periyodik tabloda altının hemen yanında olduğu anlamına gelir!
- Cıva sudan 13,6 kat daha ağırdır!
- Merkürik oksit (HgO) oksijenin keşfinde “anahtar rol” oynamıştır. Hem Carl Wilhelm Scheele hem de oksijen keşfi ile tanınan Joseph Priestley, merkürik oksit (HgO) ısıtarak gazı keşfetti.
- Civa donma noktası -38.83 santigrat derece olduğu için,Cıva içeren aletler kaydedilen en düşük sıcaklığın -70°C olduğu Arktika ve Antarktika bölgelerde işe yaramaz hale gelir.
