Elektrik Çarpmasının İnsan Üzerindeki Etkileri
Elektrik çarpması insan vücudu üzerinde çeşitli etkilere sahip olabilir ve bunların birçoğu ölümle sonuçlanır. Tam olarak bir elektrik şokunun insan vücudunu nasıl etkilediğini görelim.
Çoğumuz hayatımızda azda olsa bir elektrik çarpması yaşamışızdır.Elektrikli aletlerden veya elektrikli bir aygıtın kopan kablosundan bir karıncalanma hissi hissetmiş olabiliriz.Bunu ciddiye almamış olabiliriz, ancak tehlikeli elektrik çarpması geçiren birçok kişi ise bunun izlerini hala taşımaktadır.
Bu makalede, insan vücudunun elektrik akımı ile temasa geçtiği andan itibaren ne olduğunu ve vücuda nasıl bir etki vereceğini belirteceğiz. Bunu anlamaya çalışırken göz önüne alınması gereken birçok faktör var.
İçindekiler →
Elektrik Şok Etkisini Belirleyen Faktörler
İnsan vücudu herhangi bir elektrik akımı kaynağına temas ederse bir elektrik çarpması yaşayabilir. Temas halinde iki büyük olasılık vardır, biri kalp komplikasyonları, diğeri yanıklardır. Temelde bir elektrik çarpmasının vücut üzerindeki etkisini belirleyen üç temel faktör vardır.
Vücuttan Geçen Akım Miktarı
Vücuttan geçen akım miktarı, amper cinsinden ölçülür ve şokun bir insanı nasıl etkileyeceğinin önemli bir faktörüdür. 1 mA’den daha büyük elektromanyetik akımlar genelde insan vücudu tarafından hissedilir. 10mA’e kadar olan akımlarda vücudun dayanma eşiği vardır.Bunun üstündeki herhangi bir yükseklik bu eşiği geçtiği için, yoğunluğu ne kadar yüksekse, hasarda o kadar yoğun olur.
Vücudun Akıma Maruz Kaldığı Süre
Genellikle, daha yüksek voltajın daha fazla zarara neden olduğu algısına sahibiz. Ayrıca yukarıda anlatıldığı gibi bu doğrudur. Ancak hasar seviyesini belirleyen bir başka faktör de, vücudun akıma maruz kalma süresidir. Düşük voltajlı olan şokta bile, vücutta maruz kaldığı süre yüksek olduğunda aynı derecede ölümcül olabilir.
Vücutta Akımın İzlediği Yol
Şokun etkisi, vücuda girdiği yol ile büyük ölçüde orantılıdır. İnsan vücudunda her bir organın çeşitli dirençleri vardır. Dolayısıyla, vücudun hangi bölümünün önce akımla temas kurduğuna bağlı olarak etki farklı olacaktır.
İnsan vücudu, bir kaptaki elektrolit çözeltisi gibi davranır. Akım yoğunluğu iki temas noktası arasındaki eksende daha yüksek olacaktır. Böylece, o eksenin yörüngesinde bulunan organların ilk önce etkilenme olasılığı daha yüksektir.
Akımın geçtiği yol insan eli ya da bacağı ise, bu durumda elektrik akımı doğrudan iç yol olan kalp yolundan geçecek ve sonuç ölümcül olacaktır.
Düşük akım seviyeleri kasların kasılmasına neden olabilir. Bu çarpılan kişinin çarpıldığı devre dışına itilmesine neden olabilir. İstemsiz olarak hareket edeceğinden yüksekten düşebilir, aşırı yaralanmalara, hatta ölümle sonuçlanabilir. Dolayısıyla, bu durumda elektrik çarpması yüzünden ölmeyip, düşme nedeniyle ölen bir çok kişi vardır.
İnsan Vücudunu Etkileyen Dış Faktörler
Akım ile temas sırasında vücut ıslaksa, ıslaklık vücudun direncini anında düşürdüğü için ciddi hasar daha az sürede olur. Kuru cilt, daha yüksek akım direncine sahiptir.
Şok esnasında kalp fazı, akımın neden olabileceği etkiyi ve zararı tanımlar. Kalbin sistolik fazı kalp kontraksiyonları ve kanın arterlere pompalanmasıdır. Bu fazın sıfırlama kısmı sırasında, fibrilasyon şansı, kalp işlevinin diğer fazlarına kıyasla belirgin şekilde yüksektir.
Vücuttan bir elektrik akımı geçtikten sonra cilt katına zarar verir. Bu, vücudun direncini azaltır ve akım hızını arttırır. Ohm Kanununda, akım ve voltaj arasındaki ilişkinin potansiyel bir iletken olduğunu açıkça görülmektedir.
Elektrik Akımı İnsan Vücüdunu Nasıl Etkiler?
Elektrik şokunun insana etkisini anladığımıza göre şimdide , alternatif akım (AC) elektrik çarpmasının çeşitli fizyolojik etkilerine geçiyoruz. Ölüm, üç şekilde mümkündür, beyindeki solunum merkezi felç olduğunda, ventriküler fibrilasyon (kalbin durması) ve kalbin felç geçirmesi.
0,2 – 2 mA – Hafif karıncalanma hissi.
5 mA – İstemsiz bir reaksiyon olup yaralanmaya neden olabilir.
6 mA – 16 mA – Ağrı şoku, kas kontrolünü kaybetme. Kas kasılmalarına yol açabilir ve vücudun akıma kapılma zamanını uzatabilir. Kas kontraksiyonu insanın devreye yapışmasına neden olabilir. Ani kas daralması nedeniyle kendisini akımdan kurtaramayacak hale getirir.Dolayısıyla, bu gibi durumlarda, düşük voltajlı bir devre bile tehlikeli olabilir, çünkü elektrik akımının maruz kalma süresi uzun olacaktır.
30 mA – 99 mA – Solunum felci, aşırı ağrı ve temas kaynağının yakınında kas kontraksiyonu.Çarpılan kişinin devreden ayrılmasına izin vermez.Ayrıca, daha fazla yaralanmaya yol açar yada ölüm kaçınılmazdır.
100 mA – 2,000 mA – Ventriküler fibrilasyon (Kalp durması) bu durumda kalpteki kaslar hatalı tepki verir. Bu kasların hızlı, kontrolsüz ve zamansız çalışmasına neden olur.Kalbi çalıştırmayı durdurur. Ölüm olasılığı yüksektir.
2,000 mA ve üstü – Şiddetli derecede doku ve organlarda yanık oluşması, muhtemel ölüme yol açar.
Bunlar elektrik akımının bir insan vücudunda olabilecek en muhtemel etkilerinden bazılarıydı. Birçok koşullara göre değişebilirler.Çoğu durumda, elektrik çarpmasına maruz kalan kişiler ya tamamen iyileşir ya da hayatını kaybeder. Nadiren de olsa bazen vücudunda izler kalabilir.
