Modüler hücreler, orta gerilimde dağıtım merkezine giriş ile çıkışı denetleyerek, işletme özelliklerinin yanında kişilerin can güvenliği standarlara uygun olarak enerjinin kesilip verilmesini sağlayan yalıtımlı birimlerdir. Modüler hücreler şehir şebekeleri OG/AG dağıtım merkezlerinin OG bölümünde, OG tüketici ya da dağıtım merkezlerinde 36kV’a kadar kullanılır.
Modüler hücrelerin kullanıldığı yerler:
- Enerji üretim tesislerinde
- Trafo merkezleri
- Rüzgar santraları
- Oteller, alış-veriş merkezleri, iş merkezleri
- Enerji kesilmesine tahammülü olmayan hastaneler, hava alanları vb. yerler için tasarlanmıştır.
İçindekiler →
Modüler Hücre Standartları
OG modüler hücreler, TS IEC 622271-200 standardına, TEDAŞ MYD/95-007.D Teknik Şartnamesi’ne, Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği ile Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği’ne uygun olarak üretilmelidir. Ayrıca hücre içerisinde kullanılan ayırıcı, kesici, bara, sigorta, sayaç, ölçü aletleri, röle, akım ile gerilim transformatörleri vb. her türlü gereçler de üretim standartlarına uygun üretilmiş olmalıdır. Hücrelerde kullanılan OG techizatının ortak elektriksel özellikleri ve anma değerleri en az aşağıdaki gibi olmalıdır.
- Anma bara akımı 630 A, 1250
- Anma 1 s dayanım akımı 16 Ka
- Anma tepe dayanım akımı 40 kA-tepe
OG Modüler Giriş, Çıkış Hücreleri
OG’in iletilmesinde giriş ile çıkışları denetleyen yapıya denir. Panoya gelen orta gerilimin denetimini, dağıtımını sağlamaktır.
Hücre Sisteminde Kullanılan Malzemeler ve Görevleri
Bara – Ekipmanların birbirine bağlanmasını sağlayan bakır ünitelerdir.
Yük ayırıcısı – Etkin bölümleri epoksi reçineden yapılmış içine mühürlü basınç sistemi ile sf6 gazı doldurulmuş hazne içerisinde yer alan, yük altında açma kapama yapabilen orta gerilim şalt aygıtıdır. Üç konumu vardır açık,kapalı,topraklama.
Toprak ayırıcısı – Gerilim altında bulunmayan elektrik devrelerinin toprakla bağalntısını sağlar.
Gerilim göstergeleri – Hücrede kablo bağlantı noktasında enerji olup olmadığını gösteren kapasitif gerilim göstergesi ışıklı paneli hücre ön yüzündedir.
Isıtıcı – Havayı kurutarak rutubet oluşmasını engeller.
OG Modüler Ölçüm Hücreleri
Orta gerilim dağıtım düzeneklerinde akım, gerilim, iş ölçmek için tasarlanmış ölçüm panolarıdır.
Hücre Sisteminde Kullanılan Malzemeler ve Görevleri
Bara bölmesi – Hücrenin üst tarafındadır. Yan yana dizilen hücre birimlerinin bara bağlantılarının yapıldığı bölmedir.
Anahtarlama bölmesi – SF6 gazlı ayırıcı ya da SF6 gazlı yük ayırıcısının bulunduğu bölmedir. Ayırıcı SF6 gazı ile dolu bir koruyucu içerisindedir. Bu özellik, düzenin güvenliğini artıran bir etkendir.
Kablo bağlantı bölmesi – Orta gerilim kablolarının girdiği bölmedir. Hücrenin özelliklerine göre bu bölmede, akım transformatörleri ile gerilim transformatörleri, sigortalar bulunabilir.
İşletme mekanizması ve kilitlemeler bölmesi – Bu bölme, hücrenin ön tarafındadır, aygıtlar arasındaki mekanik ya da elektromekanik kilitlemeler, ayırıcı veya yük ayırıcısı mekanizmaları bulundurur.
Alçak gerilim bölmesi – Alçak gerilim sigorta ile bağlantılarının, uyarı lambaları, klemensler, düğmeler, ampermetre, voltmetre, sayaç gibi ölçü aletleri bu bölmededir.
Bara düzeneği – Baralar elektrolitik bakırdan hazırlanmış olup hücrenin üst kısmında hücre anma değerlerine uygun kesitte ve ayırıcı veya yük ayırıcısına üstten bağlantı yapılacak şekilde bağlanır.Baralar, hücreler yan yana dizilirken sıra ile yan taraftan ve üstten monte edilebildiği gibi alçak gerilim kompartmanının veya öndeki sabit kapağın çıkartılması ile önden de monte edilebilmektedir.
Gaz yalıtımlı yük ayırıcısı – Yük ayırıcıları; anma normal akımına kadar bütün akımları kapayabilen, taşıyabilen, kesebilen, kısa devre akımlarını belirli bir süre taşıyabilen, kısa devre üzerine kapatabilen, açık konumunda ayırıcılar için istenen yalıtım seviyesini sağlayabilen anahtarlama aygıtıdır.
Topraklama Ayırıcısı – Proje gereksinimine göre ayırıcılar hava yalıtımlı ya da SF6 gaz yalıtımlı olabilmektedir. Hava yalıtımlı topraklama ayırıcıları kısa devre akımlarını güvenle kapamalıdır. Topraklama ayırıcıları IEC 60129 ve IEC 60694 standartlarında üretilir. Hücre yan duvarlarına galvanizli sac gövde üzerine bağlanmıştır. Topraklama ayırıcılarının kontaklarında gümüş kaplamalı elektrolitik bakır kullanılmaktadır. Gazlı ayırıcılar mühürlü basınç sistemi ile kapatılan çelik tank içerisindedir bu nedenle bakım gerektirmez.
Aktif ve reaktif (kombi) enerji sayacı – Sistemin harcadığı etkin ile kör gücü ölçen sayısal sayaç ölçü hücresinin üst ön kısmında yer alır.
Yardımcı röle – Yardımcı röle ve kontaklar, hücre içerisindeki malzemelerinin çalışması ve arıza durumlarını hakkında bilgi almak ve malzemeleri bağlamak için kullanılacak eleman ile buna bağlı yedek kontaklardır. Rölelerin çıkışında açma ve sinyal devrelerinde kullanılmak üzere, elektriksel olarak bağımsız olmalıdır. Günümüzde denetleme ile koruma aygıtı her gerilim düzeyi için trafo merkezlerinin endüstriyel işletmelerin, elektrik dağıtım şebekelerinin, motorların çalışması için tasarlanmış sayısal koruma ile ölçme bölümleri kullanılmaktadır.
OG sigorta – Kısa devre yada ani aşırı akımlarda OG sigortalar arızayı güvenle kesmekte kullanılır. Modüler hücre ile transformatör korumasında OG sigortaları ile yük ayırıcısı birlikte hareket eder.
Kullanılan sigortaların özelliğine göre daha düşük akımlarda sigorta ile yük ayırıcısı birlikte kesme yapabilmektedir. Sigortalardan birinin atması sonucunda transformatörün dengesiz, iki faz çalışmasının engellenmesi amacı ile birçok modüler hücrede üç faz açtırma düzeneği bulunmaktadır. Bu sayede sigortalardan birinin atması halinde yük ayırıcısı üç fazı birden açmaktadır.
Sigorta değerlerini seçerken aşağıdaki ölçütler göz önüne alınır.
- Modüler hücre işletme gerilimi
- Transformatör anma değerleri
Sigorta teknolojisi (üretici). Sigorta karakteristikleri üretici firmalara ve standartlara göre değişebilmektedir.
Akım trafosu – Akım trafolarının kısa devre dayanım akımı ve anma gerilimi kullanılacak şebekenin gerilim ile kısa devre özelliklerine uygun olarak seçilmektedir. Hücrelerde kullanılacak OG akım transformatörleri TEDAŞ MYD/96-010 nolu teknik şartnamelere uygun olanıdır.
OG gerilim trafosu – Projeye göre faz faz yada faz toprak gerilim trafoları kullanılmaktadır. Gerilim trafoları uygun sigortalar ile korunmaktadır. Hücrelerde kullanılacak OG gerilim transformatörleri TEDAŞ MYD/96-011 nolu teknik şartnamelere uygun olanıdır.
Voltmetre – Geriliminin ölçüldüğü kısımdır. Aksi belirtilmedikçe hücrelerde kullanılacak voltmetreler, IEC-60051 standardına uygun olmalıdır.
Voltmetre komütatörü – Voltmetre ile birlikte bağlanan, fazlar arası ile faz nötr arası gerilimlerin voltmetrede izlenmesi sağlayan bağlantı elemanıdır. Operatör,istediği fazlar arası gerilimini voltmetre komütatörünü uygun konuma getirerek izleyebilir.
Ampermetre – Akımının ölçüldüğü kısımdır.
Isıtıcı rezistans – Metal mahfazalı modüler hücreler metalden yapıldığı için korozyona karşı hem iç kısmı hem de dış kısmı korunmalıdır. Gece ile gündüzdeki ısı değişmeleri hücrede değişmelere yol açar. Isı değişiminden dolayı hücre içinin, malzemelerinin zarar görmemesi için yani hücre içi ısıyı sabit tutmak için ısıtıcı konulmuştur.
