Paratoner Sistemleri

Elektrik Portal Ağustos 8, 2020

0 699 2 dakika okuma süresi

Yıldırımın zararsız olarak toprağa iletilmesinde paratoner sistemlerinden yararlanılır. Elektrikli boşalmaların en az dirençli yoldan çevresine zarar vermeden toprağa iletilmesi bu tesislerin yapım amacıdır.

İçindekiler →

Paratoner Hangi Yerlere Yapılır?

Yıldırımın oluşumunu hızlandıran etkenlerin başında; sivri uçlar, bayrak direkleri, kuleler, yüksek binalar, (TV, Telsiz, GSM, Radyo vericileri) anten direkleri, trafo tesisleri vs. sayılabilir. Bunlara ilave olarak askerî tesisler, cami ve minareler, okullar, hapishaneler, hastaneler, stadyumlar, gaz dolum tesisleri, petrol ofisleri, rafineriler, havaalanları, köprüler, fabrikalar, depolar ve tüm binalarda paratoner ve topraklama tesisleri yapılması mecburidir.

Paratoner Sistemi Çeşitleri

1- Faraday Kafesi

Faraday kafesi ile korunması istenen bina en yüksek yerlerinden toprağa kadar devamlı ve kesiksiz iletkenlerle(yatay ve düşey) sarılmaktadır. Faraday kafesi yönteminin yeterli olması için korunacak cismin birçok yerinden paket bağlar gibi iletken tellerle sarılması gerekmektedir.

2- Franklin Çubuğu

Franklin çubuğu korunacak yerin en yüksek noktasına sivri bir çubuk yerleştirme prensibine dayanan koruma sistemidir. Bu çubuk en kısa yoldan indirme iletkeni ile topraklama tesisatına bağlanmaktadır. Bu yöntemle geniş alanları hatta binaları korumak mümkün değildir. Günümüzde özellikle cami minareleri, kuleler, deniz feneri ve bacalar gibi küçük boyutlu alanlarda kullanılmaktadır. Franklin çubuğu veya yakalama ucu sistemleri olarak bilinen bu yöntem basit bir metal uç, iniş iletkeni ve topraklama bölümlerinden oluşan bir yıldırımdan korunma yöntemidir.

3- Aktif Paratonerler

Radyoaktif paratönerlerin yasaklanmasıyla, bu paratonerlerin yerini E.S.E. (Aktif) Paratonerler almıştır.E.S.E. (Aktif) Paratonerler çeşitleri iki tiptir.

4- Piezo Elektrik Kristalli Franklin France Aktif Paratoneri

Franklin France aktif paratoneri birçok yönden üstündür. Piezoelektrik kristal, tabiatta doğal olarak bulunan bazı madenlerden üretilirler. Bu nedenle de yıldırım deşarjlarından etkilenmezler ve dolayısıyla da bakım gerektirmezler. Hem pozitif hem de negatif yıldırım deşarjına karşı korunmalıdır. Montajsız veya montajlı test edebilme imkanı vardır. Fransız Atom Enerjisi Kurumu tarafından tasarımı gerçekleştirilmiş ve bu kurumdan patentlidir. 25 yıl çalışırlık ve paslanmazlık garantisinin yanında en önemli özelliği, yağmur ve elektrik deşarjından hiç etki görmemesi ve dolayısıyla bozulmamasıdır.

5- Elektrostatik E.S.E. Aktif Paratonerler

Elektrostatik Aktif Paratonerler değişik tip ve çeşitlerde olabilirler. Değişik test raporları, standartlara (ISO ve kendi ülkelerinin standartları) ve 25 yıl gibi bir garantiye sahiptirler. Yıldırıma karşı etkili bir koruma alanı oluştururlar. Bu tip aktif paratonerler farklı yapılış tekniklerine sahip olmakla birlikte etkin bir koruma alanına sahiptirler.

6- Radyoaktif Paratonerler

Radyoaktif paratonerlerde radyoaktif kaynak kullanıldığından günümüzde yeni tesislerde kullanılmamaktadır. Eski tesislerdekiler de sökülecektir. Radyoaktif paratonerlerin demontajı, muhafazası, nakli ve ilgili depoya teslimi Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nca lisanslı firmalar tarafından yapılması şart koşulmuştur. Demontaj yapacak personel, TAEK „ dan eğitim almış ve sertifika sahibi olmalıdır. Personel, kalibre edilmiş dozimetreye ve nakil esnasında muhafaza amacıyla aracında kurşun kaba sahip olmalıdır. Lisans Belgesi bayi adı altında hiçbir kişi veya kuruluşa devredilemez. Hiçbir şirket lisans sahibi firma adına söküm yapamaz.