Yıldırım, bulut ve yer arasında meydana gelen yüksek gerilimli bir elektrik boşalmasıdır. Yıldırımın meydana gelmesi için bulut ve yerin farklı elektriksel yüklere sahip olması ve belirli bir potansiyel farka erişmesi gerekmektedir.
Genelde bulutun yere yakın olan bölümleri negatif, yer ise pozitif yüklü elektrikten oluşur. Bazı koşullarda bunun tersi de oluşabilir. Bulut ve yer arasındaki potansiyel fark artarak belirli bir değere eriştiğinde, hava iletken olmamasına rağmen hava içinde iletken bir kanal oluşur ve elektriksel boşalma olayı meydana gelir, buna yıldırım denir.
Yıldırım, her ne kadar yıldırım düşmesi olarak bilinse de bulut ile yer arasındaki negatif ve pozitif elektrik yüklerinin pozisyonlarına göre bazen buluttan yere doğru, bazen de yerden buluta doğru oluşmaktadır.
Yıldırım, sadece dikey gelişmeli bulut olan kümülonimbus (Cb) bulutu olduğu zaman oluşabilir. Normal bir kişi için Cb bulutunu tespit etmek zordur, ancak sağanak yağış, şimşek ve gök gürültüsünün olması, Cb bulutunun var olduğunu gösterir.
Yıldırım olayı olduğunda ortaya çıkan enerji yaklaşık 1010 joule kadar olup bu enerji saniyenin milyonda biri zarfında geçtiği hava sütununun sıcaklığını 15000 °C’ye kadar ısıtabilir. Yıldırımın yakıcı ve yıkıcı etkisi açığa çıkan bu enerjiden meydana gelir. Bir insanın yıldırıma çarpma olasılığı 600 binde birdir.
Yıldırımdan Nasıl Korunmalı?
Yıldırım oluşumunda meteorolojik şartların yanı sıra yer yüzünün durumu da çok önemlidir. Ağaçlar, yüksek binalar ve metalik eşyalar gibi iyonlaştırıcı malzemeler yıldırım oluşumu için uygun koşullar hazırlar. Can ve mal kaybını aza indirebilmek için aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır:
- Yüksek bina ve yapılarda (minare gibi) paratoner (yıldırımsavar) kullanılmalıdır.
- Yıldırım riski olan havalarda ağaç, telefon ve bayrak direkleri gibi yüksek objelerden uzak durulmalıdır.
- Metal eşyalardan uzak durulmalı ancak otomobil lastikleri yalıtkan olduğu için otomobil içleri güvenli yerlerdir.
- Açık arazide yürüyorsanız yere çömelerek oturun, kesinlikle yere yatmayın.
- Denizdeyseniz derhal karaya çıkmaya çalışın.
- Şemsiye gibi sivri metal içeren eşyaları kullanmayınız.
- Açık arazilerde gruplar halinde durmayınız.
- Elektrikli eşyaları fişlerinden çekip mümkün olduğunca kullanmayınız.
