50 Hz ve 60 Hz güç frekanslarında vücuttan geçen elektrik akımı, özellikle alternatif akım, sinir sistemini bozarak kas reaksiyonuna ve ağrılı elektrik çarpmasına neden olabilir. En yaygın tepki, kas kasılmasının bir sonucu olarak iletkenden ayrılmasıdır.
Diğer bir sonuç ise, kalp durması veya ventriküler fibrilasyon (kalp kasının spazmodik ve düzensiz bir şekilde attığı şekil) veya solunum durması nedeniyle ölümdür.
Akımın büyüklüğü, uygulanan voltajın vücudun empedansına bölünmesiyle elde edilir. Genel devre empedansı kazazedenin gövdesini ve güç kaynağınınki ve ara bağlantı kabloları dahil şok devresindeki diğer bileşenleri içerecektir. Bu nedenle, genel olarak dokunma gerilimi olarak bilinen vücuda uygulanan gerilim, genellikle kaynak geriliminden daha düşük olacaktır.
Vücudun empedansı, temas voltajının büyüklüğü ( empedans ve voltaj arasında ters bir ilişki vardır ) ve cildin ıslaklığı, iletkenlerle enine kesit temas alanı veya iletkenler tarafından deri kesilmiş veya delinmiş ise bu faktörler tarafından belirlenir.
Genel bir kural olarak, 50 Hz’de 230 V uygulanan voltajda, el-ayak yolu için toplam vücut empedansı, insanların çoğu için 1000 Ω ila 2500 Ω aralığında olacaktır, yaklaşık 1000 V’un üzerindeki voltajlarda bu 750 Ω’a düşer.
Akımın vücuttan geçtiği yol, empedans üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Örneğin, elden göğse bir yol için empedans, bir el-ayak yolu için empedansın yüzde 50 mertebesindedir. Dahası, akımın vücuttaki yolu, kalp üzerindeki etkinin önemli bir belirleyicisidir.
Elektrik çarpması kazaları en çok düşük voltajlı sistemlerde görülür ve genellikle doğrudan temas ve dolaylı temas şokları olmak üzere iki kategoriye ayrılır. Çıplak kablolar veya terminaller gibi canlı olması gereken iletkenlere dokunulduğunda doğrudan temas şoku oluşur. Şekil 16.1’de gösterildiği gibi, arıza koşulları altında canlı hale gelen açıkta kalan bir iletken parçaya dokunulduğunda dolaylı bir temas şoku oluşur.
Açıkta kalan iletken parça örnekleri, bir çamaşır makinesinin metal muhafazası ve ana şalterin metal muhafazasıdır. İki hatanın meydana gelmesini gerektiren bu tür kaza ( toprak bağlantısının kesilmesi ve ardından faz – toprak arızası ) oldukça yaygındır.
Fizyolojik Etkiler
| Akım (mA) | Fizyolojik etki |
| 0,5–2 | Algılama eşiği |
| 2–10 | Şiddetle artan acı hissi. Kas kasılması meydana gelebilir |
| 10–25 | ‘Bırakma’ eşiği, yani tutulan elektrotların akım akmaya başladığında bırakılamayacağı anlamına gelir. Kramp benzeri kas kasılmaları. Solunum kaslarının kasılmasından ötürü boğulma tehlikesine yol açan nefes almada güçlük olabilir |
| 25–80 | Bazen kemik çıkmasına ve kırılmasına neden olacak kadar şiddetli kas kasılması. Solunum yetmezliği olasılığının artması. Kan basıncında artış. Ventriküler fibrilasyon olasılığının artması (Olası kalp durması etkili bir şekilde pompalamayı bırakacak şekilde kalp kaslarının koordine edilmemiş kasılmaları). |
| 80’den fazla | Temas noktasında ve iç dokularda yanma. Ventriküler fibrilasyon, kalp durması veya diğer dolaylı yaralanmalardan kaynaklanan ölüm. |
İlk Yardım
Bir elektrik çarpması kazazedesine ilk yardım sağlarken, ilk eylem kaynağı kapatarak veya kazazede ile canlı iletken arasındaki teması keserek nedeni ortadan kaldırmak olmalıdır . Kardiyopulmoner resüsitasyon gerekli olabilir.
Defibrilatörün hemen bulunamaması halinde, ilk yardım görevlisi, yaralı iyileşene veya profesyonel yardım gelene kadar kardiyopulmoner resüsitasyon (kalp masajı) yapmalıdır.
